Docente Willy van Bree sleept al dertig jaar leerlingen mee naar de rechtbank

Willy van Bree-Kreeft (65) heeft de leerlingen goed geïnstrueerd, ziet Rijnmond. “Waaruit bestaat de trias politica?” Ze dreunen het in koor op: “De wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht.” Dit keer heeft ze 4VWO van het Groen van Prinstererlyceum in Vlaardingen meegenomen. Met altijd dezelfde missie: “Laten zien dat rechters onafhankelijk zijn en hoe eerlijk het eraan toegaat.”

Als rechtbankverslaggever ben ik haar in de loop van de jaren regelmatig tegengekomen, maar, leg ik haar direct voor: ze is met haar klassen een uitzondering. Zelfs rechtenstudenten zie je zelden op de rechtbank. Van Bree: “Ik heb zelf aan de Erasmus Universiteit rechten gestudeerd en ik die tijd heb ik de rechtszaal niet één keer van binnen gezien.”

Ze richt zich weer tot de leerlingen: “Ik had vroeger een docent, Carel Vermeer, die zei: ‘Welke trui droeg ik bij het vorige college?’ Alle kleuren kwamen voorbij en dat geeft aan hoe onbetrouwbaar getuigenverklaringen kunnen zijn.” De groep, een kleine twintig leerlingen, bijna allemaal meisjes, knikt braaf. Ook als zij doceert dat straffen niet altijd helpt. “Cel, daar word je meestal slechter van”. De bode roept: de eerste zitting wacht in Zaal 1.

Docente Willy van Bree voor de rechtbank Rotterdam © Rijnmond

Een 46-jarige Rotterdammer staat terecht voor brandstichting en bedreiging van een ex-vriendin. ‘Ik scheer je kankerkop kaal, mongool’ leest de officier van justitie voor uit de aanklacht. De scholieren hebben pech: de man komt niet opdagen en wordt bij verstek berecht en veroordeeld: vijf maanden cel, waarvan drie voorwaardelijk.

De rechter, griffier en officier van justitie nemen de tijd om de schoolklas te vertellen over hun werk. De rechter: “Wij worden voor het leven benoemd en zijn dus niet afhankelijk van de grillen van anderen”. Het sluit aan bij de woorden van Willy van Bree, die erop wijst dat het in de VS zo anders is, met politieke benoemingen van rechters. “In Nederland kan iedereen een eerlijk proces krijgen.”

Dat het ook wel eens anders kan lopen, heeft zij van nabij meegemaakt. “Maikel, die zwaar gewond raakte in de zaak van de Schiedammer Parkmoord, zat bij mij in de klas. In die zaak zie je wat tunnelvisie kan doen: de verkeerde persoon, Kees B., werd eerst veroordeeld.”

Lucia de Berk op school

Van Bree kreeg ook de neef van Lucia de Berk in de klas, de verpleegster die aanvankelijk tot levenslang werd veroordeeld voor de dood van meerdere patiënten. Via de neef legde zij contact met Lucia en haalde haar naar Vlaardingen toen zij uiteindelijk werd vrijgesproken. "We hadden de rode loper uitgelegd, ik mocht haar interviewen en we hebben ook de film over haar zaak bekeken. Ze was heel ontroerd door alle aandacht en had tranen in de ogen. Ik heb nog steeds contact met Lucia en leerlingen van ons interviewen haar regelmatig voor profielwerkstukken.”

Lucia de Berk op het Vlaardingse Groen van Prinsterlyceum © Groen van Prinsterlyceum

De rechterlijke dwalingen zijn wel uitzonderingen, zegt Willy van Bree. Al vanaf 1993 neemt zij leerlingen mee naar de rechtbank, overtuigd als zij is van het goed functioneren van het rechtssysteem. “Dat zit nu eenmaal in mij. Ik wil anderen graag deelgenoot maken van mijn belevenissen, zeker als ik ergens enthousiast over ben.” Na haar studie was zij werkzaam als sociaal raadsvrouw tot zij werd gegrepen door het vak maatschappijleer.

Bedreigen, blowen, stelen

De tweede zitting begint: een 24-jarige Rotterdammer staat na een eerdere veroordeling onder toezicht van de reclassering, maar heeft zich weer misdragen: medebewoners bedreigd, blowen, alcohol, scooter gestolen, vechtpartij, wapen op zijn kamer. “Er is al van alles geprobeerd met meneer”, verzucht de officier van justitie. De voorwaardelijke straf die eerder is opgelegd, moet hij maar gaan uitzitten: zes maanden cel.

De verdachte belooft weer beterschap. “Ik heb mijzelf herpakt in mijn hoofd.” De rechter strijkt over zijn hart: “U krijgt nog een kans: geen straf.” Wel zal hij voor die nieuwe delicten nog afzonderlijk worden berecht.

Willy van Bree op de stoel van de rechter © Rijnmond

Het milde vonnis leidt na afloop tot discussie onder de leerlingen. Mila: “Hij is al door heel veel mensen geholpen, heeft zoveel kansen gehad. Dan is het wel een keertje genoeg.” Charlotte: “Ik weet niet of gevangenisstraf dan de oplossing is. Dan zit hij in de cel en dan?” Jet: “Hij zou misschien beter naar een kliniek gestuurd kunnen worden.” Kiki: “Maar daar is vaak geen plek.”

De docente legt uit dat de wachtlijsten in de GGZ ook een gevolg zijn van de keuzes die een kabinet maakt. Kiki: “Dat is best wel slecht. Ik ken mensen die op zich geen foute dingen hebben gedaan, maar wel problemen hebben en het fijn zouden vinden om er met iemand over te praten. Dat moet toch altijd kunnen.”

De derde en laatste zaak van deze ochtend wacht: een 37-jarige man die een hele geschiedenis heeft van drugshandel en verslaving en nu is aangehouden nadat hij 1,7 gram cocaïne en 0,6 gram heroïne uit de auto gooide. Straf: 750 euro boete en een week cel voorwaardelijk.

Onderuitgezakte advocaat

De leerlingen hebben het na de zitting vooral over de advocaat. “Hij leek ongeïnteresseerd, zat helemaal onderuit gezakt.” Willy van Bree benadrukt nog maar eens dat iedere verdachte het recht heeft op een advocaat en veel kan betekenen voor een cliënt.

Ze wil wel iets kwijt over advocate Inez Weski, die wordt verdacht van het lekken van informatie in de zaak Taghi. “Ik heb haar zo vaak meegemaakt en wil twee handen in het vuur steken dat zij onschuldig is. Altijd zó zuiver op de graat.”

Klas 4 VWO moet terug naar Vlaardingen, de toets wiskunde wacht. Tussen de zittingen door hebben ze met elkaar nog enkele opdrachten zitten oefenen. Maar het is bepaald geen verspilde tijd geweest. Lachend: “Ik dacht dat ik aan het eind van de zitting moest klappen!” En Jet sluit af: “Ik zou hier wel de hele dag bij kunnen zijn.”

Dit is een artikel van onze mediapartner Rijnmond