‘Het uitschrijven van boetes helpt de daklozen in Vlaardingen juist’

Op verzoek van GroenLinks, ChristenUnie/SGP en D66 werd het punt besproken in de raadscommissie van 26 juni. Zij lijken tegen het beboeten van dakloosheid te zijn. Yasmine Bouchrit (GroenLinks) haalt politiek econoom Merel van Rooy aan. “Zij zegt dat dit eigenlijk boetes zijn voor bestaan. Leiden is na deze berichten al gestopt met het beboeten van daklozen.”

In Vlaardingen zijn in 2024 112 boetes uitgeschreven voor slapen op straat. Dat zijn er al zo’n dertig minder als in 2023. Volgens Wijbenga is er een top 4 aan veelplegers aan te wijzen die veel van deze boetes hebben gekregen. In Vlaardingen zou een ‘20/80-principe’ gelden. Dat betekent dat ongeveer 20 procent van de mensen 80 procent van de boetes krijgt.

‘Trots op daklozenbeleid’

Wijbenga is blij met de bespreking met de gemeenteraad. “Het is verdrietig dat mensen met problemen buiten moeten slapen. Maar het is ook verdrietig hoeveel Vlaardingers overlast ervaren van dakloosheid.” Hij laat weten trots te zijn op het daklozenbeleid van de gemeente. “We nemen de overlast serieus. Maar we geven ook om de mensen en dat doen we door in te zetten op opvang.”

Wijbenga draait het zelfs om. “We helpen ze juist met een boete. Met een boete identificeren we een persoon en proberen we ze te helpen. Bovendien beboeten we niet op dakloosheid.” Die laatste opmerking zorgde voor veel verwarring onder de raadsleden. “Er wordt pas een boete geschreven als er, naast slapen op straat, ook sprake is van overlast. Dat kan vernieling zijn, openbaar dronkenschap of ontlasting in een portiek. Iemand die rustig slaapt op een bankje aan de Westhavenkade beboeten we niet.”

Wijbenga stelt dat boetes een ‘hefboom’ zijn. “Voor identificatie, voor dossieropbouw en uiteindelijk voor zorg. Waarom zijn wij één van de koplopers in het aantal boetes? Omdat wij om de mensen geven.” Ook zou de boete ‘bij het tonen van een goede wil’ door justitie niet geïnd worden. Volgens Bouchrit zouden daklozen ‘die van de straat af zijn’ toch de boetes op de deurmat krijgen. “Die mogen dan met hun eerste salaris boetes gaan betalen.”

Raadsleden twijfelen aan de redenering van Wijbenga dat boetes een hulpmiddel zijn. Zij vinden het gek dat daklozen die overlast geven beboet worden voor dakloosheid en niet voor de overlast die ze geven. “Waarom beboeten we niet voor het echte strafbare feit, maar wel voor de randzaak?”, vraagt Wouter de Reus (ChristenUnie/SGP) zich af. Wijbenga is hier fel over. “De rechter gaat over of een boete terecht is uitgeschreven. Daar moet de raad echt van wegblijven.” Volgens De Reus moet de gemeenteraad juist de regels stellen waar de rechter tegen zal toetsen.

‘Wicked problem’

Volgens Wijbenga is de situatie in Vlaardingen complexer vanwege de aanwezigheid van arbeidsmigranten, die veelal in het Westland werken. Zij raken vaak hun woning kwijt als ze hun baan kwijtraken. “Dat is echt een wicked problem”, aldus de burgemeester. “Je kan vanuit deze raadszaal niet voorstellen hoe complex dat soort situaties zijn. Ze spreken de taal niet en zijn vaak verward of dronken. Vlaardingers hebben verdraaid veel overlast van mensen op straat.”

“Niemand is tevreden met de huidige situatie in Nederland”, stelt Wijbenga over de daklozenproblematiek in verschillende steden. “Ik denk dat wij het beste handhavingsbeleid voor daklozen hebben van heel het land.” Ondanks die overtuiging zegt Wijbenga toe te onderzoeken of dat ook echt zo is en de kijken of dit beleid ook het beste is voor de daklozen. De bevindingen hiervan zullen in de maand december naar de gemeenteraad komen.

Tot slot doet Wijbenga een oproep aan de gemeenteraad. “Ik hoop echt niet dat u een voorstel aanneemt om niet meer te beboeten op slapen op straat. Het klinkt heel leuk, maar het is een Amsterdamse ‘hoera-motie’. Het is niet het goede antwoord tegen overlast en zeker geen goed antwoord voor de daklozen.” Momenteel ligt er nog geen voorstel voor. De raadsleden van GroenLinks, ChristenUnie/SGP en D66 geven aan zich te beraden en het 'onderzoek' van Wijbenga over het beleid te willen afwachten.