Meer veranderingen in de jeugdhulp, maar ‘voorlopig geen einde aan de wachtlijsten’

Vlaardingen, Maassluis en Schiedam hebben nieuwe regels opgesteld voor jeugdhulp. Dit document, Verordening Jeugdhulp 2025, is in juli vastgesteld door de gemeenteraden en vervangt per direct de oude regelgeving. De nadruk ligt op de verduidelijking van het begrip ‘eigen kracht’. Dit moet duidelijker maken wat ouders zelf moeten doen, nog voor ze om hulp vragen aan de gemeente. De wethouders van Schiedam en Vlaardingen, Cemil Kahramanoğlu en Jacky Silos, hebben hier samen aan gewerkt.

Geen strengere regels voor wachtlijsten

In het nieuwe beleid is niet een regel gekomen om de wachtlijsten vast te stellen. Dit is expres gedaan en heeft volgens de Vlaardingse wethouder Jeugd Jacky Silos meerdere redenen. “Er is een landelijke norm van veertien weken waarbinnen kinderen zorg moeten krijgen. We zien dat het soms echt lastig te halen is, omdat er gewoon te weinig zorgpersoneel is. Dat is binnen de hele zorg, maar ook zeker binnen de jeugdhulp, binnen de jeugdbescherming en binnen Veilig Thuis.”

Wachtlijsten zullen volgens de Schiedamse wethouder Jeugdbeleid Cemil Kahramanoğlu niet snel verdwenen zijn. De gemeenten zijn er volgens hem mee aan de slag, maar in de vergadering van de gemeenteraad stelt hij dat het “voorlopig wel zo zal blijven, met de toenemende vraag naar jeugdhulp.” Hij ziet ook dat de werkdruk enorm hoog is bij de lokale wijkteams. Daar worden naast intakegesprekken ook laagdrempelig jeugdhulp aangeboden, zoals adviseren of ondersteunen van ouders en verzorgers.

“Als we nu zien dat de kosten enorm oplopen, kan je ervoor kiezen om de wachtlijsten op te laten lopen.” – wethouder Jeugd Jacky Silos

Volgens de Vlaardingse wethouder Silos wordt er veel energie gestopt in het verlagen van de wachttijden. “We zien dat de wachtlijsten voor specialistische hulp ook echt naar beneden zijn gegaan.” Ook de wijkteams hebben hun achterstanden ingekort, maar “het begint nu weer langzaam een beetje op te lopen.”

‘Met pijn in mijn hart’

Volgens wethouder Silos loopt alles vast door de combinatie van meer hulpbehoevende kinderen en de kleinere hoeveelheid personeel om ze op te vangen. Maar volgens haar zijn de wachtlijsten ook een middel: “Als we nu zien dat de kosten enorm oplopen, kan je ervoor kiezen om de wachtlijsten op te laten lopen.”

Kiezen voor langere wachtlijsten klinkt tegenstrijdig: “Het liefste wil je wachtlijstvrij werken. Dat was ook onze belofte aan het begin, maar wij kunnen dat gewoon niet waarmaken. We moeten bij onszelf nagaan in hoeverre wij wachtlijsten willen. Dus daarmee is het ook echt een politieke keuze.” Die keuzes houden in dat de gemeenten bij hoge kosten geld bespaart door de wachtlijst niet weg te werken. Hoe meer mensen je helpt, hoe meer je uitgeeft. Hoe minder je helpt, hoe goedkoper: “daarmee druk je de budgetten naar beneden, want dan gaan de kosten minder snel omhoog.” Dit zou nieuw zijn voor de lokale politiek. “Maar als wij nu de enorme financiële stijgingen zien, is het wel reëel om erover na te gaan denken. Met pijn in mijn hart.”

Zorgfraude en criminaliteit

De gemeenten stellen nieuwe regels op voor de controle op fraude in de jeugdhulp. Voorheen werd enkel streng gecontroleerd bij het Persoonsgebonden Budget (PGB), nu worden die zelfde controles doorgezet naar alle andere zorgaanbieders. Dit is een grote verbreding van de controlemaatregelen.

Naast het gewone aanbod van Mevis kunnen bewoners van Maassluis, Vlaardingen en Schiedam ook zelf zorg inkopen. Dit gebeurt via een Persoonsgebonden Budget (PGB). Dit is flexibeler dan het gewone aanbod, maar komt met meer verantwoordelijkheid. Wanneer iemand kiest voor een PGB, dan kan diegene zelf de zorgaanbieder uitkiezen. Via een formulier kunnen mensen een verzoek voor PGB indienen. Verder vallen ze onder dezelfde regels als alle andere jeugdhulp. PGB wordt ook gebruikt in andere zorgsectoren zoals ouderen- en thuiszorg.

Toezichthouders

Wethouder Silos maakt zich zorgen: “De zorg is wel een dankbaar terrein geworden voor criminelen en dan is het vooral heel goed om daar voorbereid op te zijn. We hebben daar zelf in deze regio op dit moment nog niet erg veel mee te maken gehad binnen de Jeugdwet. Maar we zien om ons heen dat het gebeurt en dat criminelen echt op zoek zijn om binnen deze sector geld te verdienen.”

De gemeenten zorgen dat de controleurs hun aandacht ook vestigen op fraude buiten de PGB. Daar werden voorheen vaker problemen gesignaleerd. “Daar zag je echt wel eens dat er sprake was van fraude. En nu willen die toezichthouders overal toezicht houden.” Het is volgens de wethouder ook belangrijk dat je “goed geborgd hebt wat er gaat gebeuren op het moment dat je fraude signaleert en hoe wij daarmee om moeten gaan.”

Overgang naar volwassenenzorg gaat vaak fout

Als een hulpbehoevend kind van minder- naar meerderjarig gaat, ofwel achttien jaar oud wordt, is het risico net wat groter dat er dingen fout gaan in de zorg. De hulp wordt voor een achttienjarige met een andere regeling aangeboden, dan bij een minderjarige leeftijd. Om daarop voor te sorteren moet het jeugdhulpbedrijf Mevis plannen maken over hoe de zorg wordt voortgezet als een kind achttien wordt. “Stel je voor dat een jeugdige niet kan stoppen met de zorg, maar moet overstappen naar 'beschermd wonen'. Dan zijn ze verplicht om daar een plan voor op te stellen. In de praktijk zien we dat dit niet altijd gebeurt”, zegt wethouder Silos. Dit kan ervoor zorgen dat iemand tussen wal en schip belandt, omdat er van de ene op de andere dag geen zorgplan meer is. 

Mevis voert sinds 2023 het jeugdhulpbeleid uit voor de gemeenten Maassluis, Vlaardingen en Schiedam. Mevis is een samenwerking van verschillende jeugdhulporganisaties, waaronder stichting Timon, ASVZ, Yulius en MEE Rotterdam Rijnmond. Waar nodig huren zij andere zorgaanbieders in. Mevis is ook verantwoordelijk voor de wijkteams (ook bekend als WOT’s).

Er wordt af en toe te laat ingegrepen. Plannen voor het voortzetten van zorg buiten de jeugdhulp komen te laat: “Als ze achttien zijn en niet op een wachtlijst geplaatst zijn voor beschermd wonen of voor begeleid wonen, dan hebben we wel een probleem. Dat zien we inderdaad nog steeds wel.” De gemeenten stellen hier binnen het nieuwe beleid meer regels voor op, zoals het strenger controleren van termijnen: “Dit is wel een gesprek dat wij voeren met Mevis.  We verwachten ook dat Mevis daar op aanstuurt vanuit de wijkteams.”