Jeugdcriminaliteit in Schiedam en Vlaardingen: zorgwekkende ontwikkeling of incidentele piek?

Op zondag 23 februari rond 16:30 uur verlaat de dertienjarige Joni zijn huis met een paar vrienden. Zijn moeder had hem gewaarschuwd om niet meer met de verdachte om te gaan. Toch zoekt hij de jongen op in de wijk waar deze woont. Mogelijk wilde Joni de lucht klaren, in de hoop dat ze als vrienden konden praten. Wat er precies gebeurt in het parkje waar ze elkaar ontmoeten, blijft onduidelijk. Er wordt rekening gehouden met een scenario waarin de spanning oploopt door eerder contact met de politie. Uiteindelijk wordt Joni neergestoken en overlijdt later aan zijn verwondingen.

Topje van de ijsberg

Dit is niet het enige incident waarbij een jonge dader betrokken is. Op 29 februari 2024 wordt Juwelier Verkade in Schiedam overvallen door vier jonge daders, waarvan één op dat moment 18 jaar oud is. Op vrijdag 8 maart 2024 arresteert de politie in Schiedam een 12-jarige jongen die in het bezit is van een alarmpistool. In augustus 2024 worden twee jonge verdachten gearresteerd in verband met een aanslag op het huis van de Vlaardingse loodgieter Ron van Uffelen. De een is 16 jaar oud, de ander 19. Dit zijn enkele voorbeelden, maar ze vormen slechts het topje van de ijsberg.

Bijzonder hoogleraar jeugdcriminaliteit Frank Weerman, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en de Erasmus Universiteit Rotterdam, doet onderzoek naar jeugdcriminaliteit. Hoewel het lijkt alsof criminaliteit onder jonge daders toeneemt, ziet hij landelijk juist een daling van het aantal incidenten. “Als je kijkt naar de grote lijnen, kun je zeggen dat jeugdcriminaliteit al zo’n vijftien jaar aan het dalen is. Minder jongeren plegen delicten,” aldus Weerman.

Sociale media

Volgens de hoogleraar is deze daling deels te danken aan de opkomst van sociale media. “Sociale media hebben ervoor gezorgd dat jongeren minder tijd op straat doorbrengen en minder rondhangen.” Dat rondhangen vormt volgens Weerman een risicofactor: “Dat vergroot de kans op het plegen van delicten en kattenkwaad.”

Ook in Schiedam en Vlaardingen is een daling zichtbaar. Het aantal jongeren tot 23 jaar dat verdacht wordt van een geweldsdelict is in de afgelopen tien jaar afgenomen. Het totale aantal verdachten lijkt iets te zijn gedaald en is de laatste jaren stabiel gebleven. Ook het aantal geweldsdelicten is afgenomen.

Weerman benadrukt dat vooral kleinere vergrijpen minder vaak voorkomen, zwaardere delicten zoals inbraken en steekincidenten zijn al redelijk zeldzaam. “De meest voorkomende delicten zijn winkeldiefstal, vuurwerkincidenten, mishandelingen en vandalisme. Ernstig geweld, vermogensdelicten en inbraken worden door een veel kleinere groep gepleegd.” Volgens Weerman is het juist deze kleine groep die gevoelens van onveiligheid in de samenleving vergroot.

Politievoorlichter Lillian van Duijvenbode zei eerder tegen Twee dat ze begrijpt dat deze incidenten zorgen oproepen: “Ik kan me goed voorstellen dat mensen zich hier zorgen over maken. En ik hoop ook dat als ze die zorgen hebben, ze contact opnemen, zodat we kunnen kijken wat ervoor nodig is om het op te lossen.”

Alternatief bieden

Volgens Peter Ottens, oprichter van de Yets Foundation, is het essentieel om jongeren een alternatief te bieden. “Als jongeren niet helemaal hun plek vinden, is het belangrijk dat we een alternatief creëren. We dagen de jongeren uit om nieuwe perspectieven te ontdekken”, aldus Ottens.

Jongeren in de wijk reageren geschokt. “Ik had nooit verwacht dat hij er op zo’n jonge leeftijd niet meer zou zijn,” zegt een jongen aangedaan. Weerman benadrukt het belang van effectieve interventies: “Ik zou zeggen: kijk naar interventies en programma’s die in het verleden zijn ingezet en waarvan we weten dat ze werken.”

Tegelijkertijd wijst hij erop dat de achtergrond van de daders vaak complex is. “Wat meestal geldt in dit soort gevallen, is dat er veel speelt in het leven van deze jongeren. De omstandigheden waarin ze opgroeien zijn vaak problematisch.” Daarom vindt Weerman het cruciaal om goed te kijken naar de situatie van deze jongeren en wat er nodig is om hen weer op het juiste pad te krijgen. “En hoe kunnen we die toch weer op de rit krijgen.”