Boosheid om asiellocaties in ‘achterkamertjes’, maar is dat terecht?

Waarom moet Vlaardingen honderd asielzoekers opvangen? Met het aannemen van de Spreidingswet werd iedere gemeente verplicht opvang voor asielzoekers te organiseren. Toenmalig staatssecretaris Eric van der Burg komt eind januari 2024 met een raming. Hierin is, op basis van inwonertal en oppervlakte, berekend hoeveel asielzoekers er per gemeente moeten worden opgevangen. Dit is een voorlopige raming, want iedere gemeente mag een eigen voorstel doen.

In de raming staat dat Vlaardingen 351 asielzoekers moet opvangen. De gemeente doet vervolgens onderzoek en ambtenaren concluderen dat 100 asielzoekers het maximale aantal is dat Vlaardingen aan zou kunnen. Dit getal is volgens de gemeente lager dan de raming, onder andere omdat er al duizend Oekraïners worden opgevangen in de stad. Uiteindelijk is dit halverwege oktober 2024 ook het voorstel van het college, maar niet zonder slag of stoot.

Ivana Somers (VV2000/Leefbaar Vlaardingen), toen als wethouder verantwoordelijk voor asielopvang, vindt de bieding te hoog en wil 0 asielzoekers opvangen. Wethouder Lianne van Kalken (GroenLinks) vindt de bieding te laag en wil de volle 351 asielzoekers opvangen. Beide wethouders laten door een ‘dubbele aantekening’ openlijk weten het oneens te zijn met het standpunt van het college. Vanwege het standpunt van Somers wordt de portefeuille overgedragen naar wethouder Arnoud Proos (ChristenUnie/SGP).

Gemeenteraad komt er niet uit

Het meningsverschil in het college blijkt een voorbode te zijn voor de discussie die in het najaar van 2024 volgt in de gemeenteraad. De gemeenteraad is verdeeld over de drie opties. De drie voorstellen, voor het opvangen van 0, 100 en 351 asielzoekers, kunnen allemaal rekenen op ongeveer een derde van de stemmen. De voorstellen voor 0 en 351 asielzoekers worden weggestemd. Het voorstel voor 100 asielzoekers eindigt twee keer in een gelijkspel.

Omdat het voorstel van het college om 100 asielzoekers op te vangen twee keer niet wordt weggestemd, maar ook niet wordt aangenomen, komt het besluit terug bij het college. Overigens had het college volgens de wet ook zonder goedkeuring van de gemeenteraad het aantal asielzoekers mogen kiezen. Uiteindelijk doet wethouder Proos dit ook en kiest Vlaardingen voor de opvang van 100 asielzoekers.

Dit gegeven staat dan nog niet vast, want uiteindelijk heeft minister Marjolein Faber, van Asiel en Migratie, het laatste woord. Februari 2025 wordt het definitieve ‘verdeelbesluit’ van de minister bekend. Vlaardingen krijgt haar zin en hoeft 251 minder asielzoekers op te vangen dan eigenlijk de opdracht is. Dit komt volgens de minister door ‘uitzonderlijke historische bijdrage’, omdat Vlaardingen meer dan duizend Oekraïners opvangt in de wijk Mrija. Het is onduidelijk of een voorstel van 0 asielzoekers ook zou zijn goedgekeurd door de minister.

Een spandoek tegen een azc aan de Holyweg | Foto: Twee

Holyweg

Dus is de opdracht duidelijk. Volgens de Spreidingswet moet de gemeente Vlaardingen voor 1 juli 2025 met een voorstel komen waar de 100 asielzoekers worden opgevangen. Momenteel worden er al 100 asielzoekers opgevangen in het Campanile Hotel. Online zijn vacatures te vinden voor onder andere een hotelkok, waardoor het lijkt alsof deze asielopvang niet zal worden doorgezet.

Nadat minister Faber laat weten dat Vlaardingen definitief 100 asielzoekers moet opvangen start de zoektocht naar een nieuwe locatie. Na onderzoek van de gemeente blijven drie locaties over: het Campanile Hotel, een stuk grond naast de wijk Mrija en een stuk grond aan de Holyweg. Uiteindelijk kiest de gemeente ervoor om te gaan voor de laatste optie.

Wat volgt is massaal protest van bewoners binnen en buiten Holy-Noord. Een petitie wordt meer dan 4500 keer ondertekend en ruim 200 mensen protesteren tijdens de raadsvergadering voor de deur van het stadhuis. Het protest is succesvol. De gemeenteraad stemt tegen het voorstel voor asielopvang aan de Holyweg en wethouder Proos moet op zoek naar andere opties.

Besloten commissie

Naast eigen grond kijkt de gemeente voor nieuwe opties ook naar ‘commercieel vastgoed’. Wethouder Proos heeft mogelijke locaties gevonden en wil dit op 27 mei bespreken met de gemeenteraad. Dit wil hij in beslotenheid doen. Er zitten volgens de wethouder namelijk panden tussen die de gemeente zou moeten aankopen of huren. Als deze locaties te vroeg openbaar zouden worden zouden de eigenaren van die stukken grond de prijs flink kunnen opdrijven. In beslotenheid vergaderen doet de gemeente ook als het gaat om nieuwbouwprojecten.

De commissie is bedoeld om de gemeenteraad te informeren en een voorselectie te maken. Er zal een presentatie worden gegeven waarin alternatieve locaties worden voorgelegd. Ook mag de gemeenteraad een oordeel geven over de locaties. Na de vergadering zal wethouder Proos met een openbare brief komen waarin de voorgenomen locatie aan de gemeenteraad wordt voorgelegd.

Deze brief zal, waarschijnlijk op 12 juni, worden besproken in een openbare raadsvergadering. Dan kiest de gemeenteraad of de locatie geschikt is. Vervolgens zal wethouder Proos een participatieproces opstarten. Ook moet er hoogstwaarschijnlijk een omgevingsvergunning worden ingediend, waarop bewoners een zienswijze kunnen indienen.

Nieuw protest

Er komt een nieuwe protestbeweging op gang, voornamelijk van mensen die tegen de komst van een asielzoekerscentrum in Vlaardingen zijn. In een Facebook-groep van de demonstranten is boosheid te lezen. ‘Openheid van bestuur doet Vlaardingen niet aan mee’, ‘Een azc bespreek je niet achter gesloten deuren!’ en ‘Stop achterkamertjespolitiek!’ is in de groep te lezen. Men wordt opgeroepen om, net als op 17 april, naar het stadhuis te komen voor een vreedzaam protest.

Bewoners zullen voorafgaand aan de commissie op 27 mei vanaf 19:30 uur inspreken. Om 20:00 uur start de besloten commissievergadering. Tijdens het eerste half uur daarvan zullen demonstranten zich voor de deur van het stadhuis laten horen. Het ‘protestcomité’ roept op tot een vreedzaam protest. “GEEN agressief gedrag, vuurwerk of racistische uitingen. WEL megafoons, spandoeken en respect voor eventuele tegengeluiden.”

De demonstranten willen onder andere een stoelenactie houden. “Voor onze ludieke actie ‘Waar is onze stoel aan tafel?’ willen we iedereen vragen om naast uw spandoeken en megafoons ook een (klap)stoel mee te nemen! Symbolisch voor onze ontbrekende stoel aan tafel in dit proces.” Ook zijn er massaal mails gestuurd naar het secretariaat van wethouder Proos. In zijn antwoorden op de mails benadrukt Proos dat er na deze commissie nog een openbare vergadering en een participatieproces zullen volgen.

Wethouder Proos tijdens de raadsvergadering van 17 april | Foto: Twee

Bezwaar

De gemeente Vlaardingen moet volgens de wet 100 asielzoekers opvangen, maar zou ook bezwaar kunnen aantekenen tegen het verdeelbesluit van de minister. Uit vragen van het CDA aan wethouder Proos blijkt dat onder andere de gemeente Albrandswaard dit heeft gedaan. Na een lange zoektocht hebben zij niet een geschikte locatie voor een azc kunnen vinden.

De minister van Asiel en Migratie, Marjolein Faber, heeft op basis van de Spreidingswet echter het laatste woord. Als een gemeente structureel geen medewerking verleent, kan de minister een zogeheten ‘aanwijzing’ geven. Daarmee wordt een locatie of aantal asielzoekers verplicht opgelegd, zonder instemming van de gemeenteraad. Deze maatregel is bedoeld als uiterste middel, maar blijft wel een reële mogelijkheid als gemeenten niet zelf met een werkbaar voorstel komen.

27 mei worden de raadsleden geïnformeerd over de mogelijke azc-locaties in Vlaardingen. Na de vergadering, onbekend is hoelang na de vergadering, zal de voorkeurslocatie openbaar worden. Daarna zal de gemeenteraad, die eerder tot op het bot verdeeld bleek, weer in discussie gaan over asielopvang.