80 jaar bevrijding

Peter Scotese. Het was de man die per ongeluk in Vlaardingen terechtkwam en uiteindelijk veel betekende voor de stad. Op het moment dat de rest van Nederland op 5 mei 1945 wordt bevrijd, overlijden er in Vlaardingen nog altijd mensen van de honger. Ook in Schiedam is de oorlog nog niet voorbij, maar op 8 mei worden beide steden dan eindelijk bevrijd.

De Stolpersteine over de omgekomen Vlaardingse meneer Van Gelderen is gestolen op 4 mei, de dag van de nationale Dodenherdenking. Jan Anderson (89), directeur van Streekmuseum Jan Anderson, zorgde ervoor dat de gedenksteen er kwam en trok aan de bel bij de politie. “We hebben er twee jaar over gedaan om dit plaatje geplaatst te krijgen”, vertelt Anderson.

Over de oorlog werd thuis bij Eza Doortmont zelden gesproken. Eza is de achterkleindochter van een van De Geuzen en de kleindochter van een verzetsman uit de Tweede Wereldoorlog. In de podcastserie De Geuzen gaat ze op zoek naar het verzetsverleden van haar familie. Met de vraag wie was haar opa echt?

Het was een drukte van jewelste op het Veerplein in Vlaardingen. Op 5 mei werd er met een bevrijdingstaptoe uitgebreid stilgestaan bij de bevrijding van Nederland tachtig jaar geleden. Grote fanfares, dansgroepen en optochten zorgden voor een indrukwekkende avond.

Ruim tachtig jaar geleden beleefde Schiedam de donkere jaren van de Tweede Wereldoorlog. Om deze ingrijpende periode levend te houden, geeft geschiedenisschrijver Dirk Docter op 18 mei een lezing met de titel Schiedam Herinnert – 80 jaar Tweede Wereldoorlog. Aan de hand van foto's en verhalen schetst hij een beeld van het leven in de stad tijdens de oorlogsjaren. Daarnaast hoopt hij dat mensen onbekende verhalen en beelden delen.

Een kuch en wat schuiven met voeten is het enige dat er om 20:00 uur in Schiedam en Vlaardingen te horen is tijdens de twee minuten stilte. Dit ter nagedachtenis aan slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en andere gewapende conflicten waar Nederland bij betrokken is geweest. Op de Schiedamse Plantage en het Vlaardingse Verploegh Chasséplein werden onder andere kransen gelegd en gedichten voorgelezen.

De hongerwinter drukt zwaar op Vlaardingen. De aantekeningen van Dirk van der Ende gaan vooral over voedsel: spruiten, bonen en aardappelen. Maar de lente brengt verandering: voedselpakketten uit de lucht, de dood van Hitler en uiteindelijk de bevrijding. Dirk beschrijft ook hoe de stad omgaat met NSB’ers en stuka’s, en hoe het gewone leven zich langzaam hervat. Hij helpt zelfs mee met het organiseren van de eerste Bevrijdingsfeesten. Het jaar eindigt in vrijheid.

1944 begint stil in de agenda van Dirk van der Ende, maar vanaf de zomer keert hij terug met het noteren van wat er gebeurt. Hij beschrijft D-Day, de chaos van Dolle Dinsdag en de angstige sfeer in de stad. Vlak voor de Hongerwinter noteert Dirk over stormen en V1-raketten. Ook persoonlijke verhalen komen aan bod, zoals het tragische lot van vijf stropers en ingekwartierde Duitse soldaten. Een jaar van hoop, verwarring en oplopende spanningen.

Normaliter organiseert ServiceTeam Vlaardingen stadswandelingen en torenbeklimmingen, maar op zondag 4 mei houden de vrijwilligers een speciale fietstocht in het kader van de Dodenherdenking en Bevrijdingsdag. Deze fietstour staat volledig in het teken van Vlaardingen tijdens de oorlogsdagen, bezetting en bevrijding. Om verrassingen te voorkomen test vrijwilliger Ellie Andersen op vrijdag 2 mei voor de zekerheid maar de uitgestippelde route uit.

In 1943 is de oorlog voelbaar in Vlaardingen. Dirk van der Ende noteert bombardementen in Maassluis, Schiedam en zelfs in zijn eigen stad, met dodelijke slachtoffers tot gevolg. Toch gaat het gewone leven door: verjaardagen worden gevierd, mensen gaan op vakantie. Aan de hand van aantekeningen en gesprekken met ooggetuigen wordt duidelijk hoe dichtbij de oorlog kwam, en hoe mensen toch probeerden vast te houden aan normaliteit.

Tachtig jaar vrijheid is waar we in 2025 bij stil staan tijdens de Nationale Dodenherdenking op 4 mei en Bevrijdingsdag op 5 mei. In zowel Schiedam als Vlaardingen worden de oorlogsslachtoffers herdacht met diverse plechtigheden en bijeenkomsten. Twee zet de bijeenkomsten die op 4 mei plaatsvinden op een rijtje.

Het Nederlandse verzet in de Tweede Wereldoorlog is begonnen in Schiedam. Op 15 mei 1940 schrijft Bernard IJzerdraat het eerste Geuzenbericht. Later richt hij met Vlaardingers de verzetsgroep ‘De Geuzen’ op. In het kader van tachtig jaar bevrijding duiken we in de reis die IJzerdraat heeft afgelegd: van Haarlem tot Dinxperlo en van Schiedam tot Loenen.