Geschiedenis

In het Vlaardingse Streekmuseum Jan Anderson staat eenmalig buurgemeente Schiedam centraal in plaats van Vlaardingen. In de tentoonstelling ‘Schiedam gezien vanaf de buren’ zijn onder meer boeken van Wilton, oude jeneverkruiken en een historische molenkaart te zien. De tentoonstelling loopt van 24 mei tot en met 26 juli 2025.

De vader van de Schiedamse Jamila El Jafoufi vertrok zestig jaar geleden vanuit Marokko naar Nederland. Haar vader, Mohammed, behoorde tot de eerste generatie gastarbeiders. Een foto van Mohammed is vanaf vrijdag 16 mei te bewonderen op een fototentoonstelling in het centrum van Schiedam. Op de Kloosterplaats zijn fotozuilen te zien die het verhaal over de eerste generatie gastarbeiders vertellen. “Ik ben trots dat hij daar hangt.”

Van wachtplaats voor arbeiders tot kunstlocatie. Het Schreiershuisje in Schiedam heeft door de jaren heen verschillende gezichten gekend. In de jaren voor 1930 stond er een politiepost, compleet met een waterklok die bewoners van de Voorhaven waarschuwde voor hoogwater. In 1930 diende het als beschutting voor werknemers van de RDM-werf die op de veerpont stonden te wachten.

De veelgebruikte verkeersader Broersvest in Schiedam stond in het jaar 1792 onder water. Dat blijkt uit een reconstructie van Stichting Verborgen Stad die sinds 10 mei te zien is in de History5D-app. Het blijkt dat vroeger op de Broersvest, ter hoogte van het Proveniershuis, molen De Witte en de Overschiesepoort (een stadspoort) stonden. Volgens stadsgids Nico de Vries speelde Schiedam in deze periode een belangrijke rol als handelsstad.

Nét over de grens met Rotterdam is een tentoonstelling te vinden met een Schiedams tintje. Ter gelegenheid van het 750-jarig bestaan van de stad Schiedam is er sinds 3 mei een expositie in Museum Overschie dat geheel in het teken staat van het water de Schiedamse Schie. Ook bieden de vrijwilligers een wandeltocht en vaartocht aan langs het Schiedamse water.

De Stolpersteine over de omgekomen Vlaardingse meneer Van Gelderen is gestolen op 4 mei, de dag van de nationale Dodenherdenking. Jan Anderson (89), directeur van Streekmuseum Jan Anderson, zorgde ervoor dat de gedenksteen er kwam en trok aan de bel bij de politie. “We hebben er twee jaar over gedaan om dit plaatje geplaatst te krijgen”, vertelt Anderson.

Over de oorlog werd thuis bij Eza Doortmont zelden gesproken. Eza is de achterkleindochter van een van De Geuzen en de kleindochter van een verzetsman uit de Tweede Wereldoorlog. In de podcastserie De Geuzen gaat ze op zoek naar het verzetsverleden van haar familie. Met de vraag wie was haar opa echt?

De hongerwinter drukt zwaar op Vlaardingen. De aantekeningen van Dirk van der Ende gaan vooral over voedsel: spruiten, bonen en aardappelen. Maar de lente brengt verandering: voedselpakketten uit de lucht, de dood van Hitler en uiteindelijk de bevrijding. Dirk beschrijft ook hoe de stad omgaat met NSB’ers en stuka’s, en hoe het gewone leven zich langzaam hervat. Hij helpt zelfs mee met het organiseren van de eerste Bevrijdingsfeesten. Het jaar eindigt in vrijheid.

1944 begint stil in de agenda van Dirk van der Ende, maar vanaf de zomer keert hij terug met het noteren van wat er gebeurt. Hij beschrijft D-Day, de chaos van Dolle Dinsdag en de angstige sfeer in de stad. Vlak voor de Hongerwinter noteert Dirk over stormen en V1-raketten. Ook persoonlijke verhalen komen aan bod, zoals het tragische lot van vijf stropers en ingekwartierde Duitse soldaten. Een jaar van hoop, verwarring en oplopende spanningen.

Normaliter organiseert ServiceTeam Vlaardingen stadswandelingen en torenbeklimmingen, maar op zondag 4 mei houden de vrijwilligers een speciale fietstocht in het kader van de Dodenherdenking en Bevrijdingsdag. Deze fietstour staat volledig in het teken van Vlaardingen tijdens de oorlogsdagen, bezetting en bevrijding. Om verrassingen te voorkomen test vrijwilliger Ellie Andersen op vrijdag 2 mei voor de zekerheid maar de uitgestippelde route uit.

In 1943 is de oorlog voelbaar in Vlaardingen. Dirk van der Ende noteert bombardementen in Maassluis, Schiedam en zelfs in zijn eigen stad, met dodelijke slachtoffers tot gevolg. Toch gaat het gewone leven door: verjaardagen worden gevierd, mensen gaan op vakantie. Aan de hand van aantekeningen en gesprekken met ooggetuigen wordt duidelijk hoe dichtbij de oorlog kwam, en hoe mensen toch probeerden vast te houden aan normaliteit.

Tachtig jaar vrijheid is waar we in 2025 bij stil staan tijdens de Nationale Dodenherdenking op 4 mei en Bevrijdingsdag op 5 mei. In zowel Schiedam als Vlaardingen worden de oorlogsslachtoffers herdacht met diverse plechtigheden en bijeenkomsten. Twee zet de bijeenkomsten die op 4 mei plaatsvinden op een rijtje.